‘Oerend onverhard’ in een onterecht onbemind stukje Nederland

Een weekendje gravelbiken in Nederland? Daarvoor ben ik altijd wel te vinden! Op uitnodiging van Outdoor Achterhoek trek ik eind september 2024 samen met goeie vriend Bastiaan richting de ‘Achterhoek’. Op het programma: twee dagen ‘à volonté’ gravelbiken in dit voor velen onbekend uithoekje van de provincie Gelderland. Het hoofdgerecht dat weekend, is de Strade Bianche Achterhoek op zondag. Dat is – zeker bij onze Noorderburen – een welgekend gravelevenement. Maar op zaterdag worden we door Herlinda van Outdoor Achterhoek alvast getrakteerd op een ‘amuse-gueule’ die kan tellen: 77 prachtige kilometers in en rond Winterswijk. Het relaas van het hele weekend lees je in Grinta! 110 (ons gravelnummer dat verschijnt in de zomer van 2025). Maar de geweldige route rond Winterswijk, die door ‘Herlinda herself’ werd uitgestippeld, mag ik hier alvast met je delen…

Foto’s: Herbert Huizer – Tekst: Bart Vandermaelen – Route: Outdoor Achterhoek

Onbekend maakt onbemind en dat is bij ‘de Achterhoek’ niet anders. Grindliefhebbers hebben het nogal snel over de Utrechtse Heuvelrug, de Veluwe of de Groote Heide nabij Eindhoven als Nederlandse hotspots om te gravelbiken. Maar neem het van mij aan: ook de Achterhoek hoort op je bucketlist met fietsbestemmingen in de Benelux. Nu ik er zelf ben geweest, ben ik he-le-maal overtuigd.

De Achterhoek is bij ons misschien nog wel het meest bekend omwille van het vrij unieke dialectje dat er gesproken wordt. Hoe dat klinkt? Even de Nederlandse band ‘Normaal’ en hun hit ‘Oerend Hard’ opzoeken op YouTube en je kan je er wel wat bij voorstellen. Het knipoogje in de titel van dit artikel verwjist dan ook naar die songtitel. Ook de Zwarte Cross doet misschien een belletje rinkelen. Idem als daarnet: zoek zeker eens wat beeldmateriaal op YouTube op 😉 Maar er valt nog meer te crossen in de Achterhoek en zo komt het dat ik op een zaterdagochtend in september, samen met vriend Bastiaan, op Camping Vreehorst heb afgesproken met Herlinda ter Maat van Toerisme Achterhoek.

Herlinda leidt ons vandaag rond in haar achtertuin. Ze is een fervent wegfietser, maar merkte de voorbije jaren dat de gravelbike eigenlijk de perfecte tweewieler is om je hier in de regio te amuseren. Vooral voor Winterswijk en omstreken heeft ze een boon en dus stippelde ze deze fietsroute uit. Wat haar in de streek aantrekt? “De vele verschillende landschappen waar je doorheen fietst. Het lijkt wel alsof je na elke bocht een ander decor inrijdt. Je fietst door een stukje bos, komt dan weer middenin de groene weides en akkers terecht om wat verderop langs een veenmoeras te rijden. En te midden van dat alles liggen de meeste lieflijke boerderijen. Ik vind het prachtig hier!”

Die hoevetjes vallen ook Bastiaan en mij inderdaad al snel op. Ik neem bij de eerste boerderijen die we passeren nog de tijd om ze te fotograferen, maar na een vijftal exemplaren geef ik het op. Een boerenhof met rode bakstenen, een strooien dak en netjes onderhouden schrijnwerk waar de tijd al tweehonderd jaar lijkt stil te staan, is niet eens zo uitzonderlijk hier. Integendeel: de streek rond Winterswijk staat erom gekend.

Ook de vele zandwegen dragen bij aan het idee dat je in een soort Nederlands Bokrijk rondfietst. Herlinda maakte er een erezaak van om zoveel mogelijk offroad stroken in deze route te stoppen. Daardoor lijkt het alsof het wegennet haast nog volledig uit onverharde wegen bestaat. En kom je toch eens op een stuk verharding terecht, dan zijn dat vaak klinkers. Je zou denken dat de zandbaantjes enkel door paard en kar worden gebruikt, maar niks is minder waar. Er stuift ons nu en dan ook een auto voorbij. Voor de fietsers ligt er naast elk van die zandstroken een fietspad in grind dat nog net een tikkeltje beter bolt. Zeker in de droge zomermaanden, wanneer het zand een stuk muller is, kan ik me voorstellen dat zo’n paadjes geen overbodige luxe zijn.

In het zog van Herlinda draaien en keren we dat het een lieve lust is. Enige vorm van oriëntatie aan boord leggen, is niet eenvoudig. Het klopt dat het landschap erg divers is, maar tegelijk lijkt voor het ongeoefende, Vlaamse oog alles sterk op elkaar. Als je het met een streek bij ons zou moeten vergelijken, dan komen de Kempen allicht nog het meest in de buurt.

Plots doemt er toch een ankerpunt in het landschap op: en oude steengroeve die in de zomermaanden soms dienst doet als openluchttheater en wat verderop twee bont geschilderde silo’s. Street art – of ‘Silo Art’ zoals ze het hier noemen – op het platteland. Doorheen de hele Achterhoek staan tien van die silo’s die door graffitikunstenaars onder handen zijn genomen. De silo’s bij de steengroeve van Winterswijk representeren een modern stilleven met elementen uit de geschiedenis van de stad.

De streek inspireert hier trouwens al vele decennia kunstenaars. De beroemdste is allicht Piet Mondriaan, die een tijdje in Winterswijk verbleef. Wij kennen Mondriaan natuurlijk van z’n iconische rode, blauwe en gele vlakken, maar voor hij zich op het kubisme stortte was hij vooral een landschapsschilder. Enkele van de boerderijen rond Winterswijk vereeuwigde hij op doek en ook langs die hoeves loopt een fietsroute. De Achterhoek is een cultuurlandschap, haast letterlijk en figuurlijk. En de gravelbike is het perfecte vehikel om het te verkennen.

Na de lunchstop op een gezellig terrasje in vakantiepark Het Winkel, wordt er geflirt met de Duitse grens. We passeren de meest lieflijke grensovergang die ik ooit zag. Een soort gemetseld prieeltje dat een omheining onderbreekt. Aan de andere kant zie je de koeienstal van een Duitse boerderij en die lijkt in niets op de hoevetjes waaraan we in Nederland al zo vaak langskwamen. De Duitse bouwkunde is merkbaar sterieler en meer op efficiëntie gericht. ‘Gründlicher’, zoals we onze Oosterburen dus ook kennen.

Herlinda wijst ons op een grenspaaltje dat ergens uit het midden van de 18^e eeuw dateert. Sindsdien is de grens tussen wat toen het hertogdom Gelderland en het vorst-bisdom Münster was, niet meer gewijzigd. Maar gedurende al die eeuwen was er wel douanecontrole en werd er nogal wat heen en weer gesmokkeld. Over die patrouille- en smokkelpaden van toen, kunnen wij nu gravelbiken. En neem het gerust van mij aan: het loont echt de moeite om dat eens te komen doen.

Wanneer we terug bij camping Vreehorst arriveren en er onze gravelbikes schoonspuiten, kunnen Bastiaan en ik niet anders dan concluderen dat het een geweldige dag was. Van dit soort tochtjes – bijna volledig onverhard – kunnen we in Vlaanderen alleen maar dromen.

Zin om hier zelf een weekendje van de natuur te genieten?

De GPX van deze route kan je gratis downloaden bovenaan deze webpagina. Of als je een Komoot-account hebt, kan je deze tocht ook vinden op de Grit!-Komoot of op die van Outdoor Achterhoek. Op de website van Outdoor Achterhoek vind je trouwens nog meer fijne gravelbike-, mountainbike- én zelfs trailrunning routes in de ruime regio. Echt een aanrader om daar eens te gaan snuffelen!

Een hoogdag voor gravelbikers in de streek is trouwens de Strade Bianche Achterhoek. Die start en komt aan in Lochem, een twintigtal kilometer ten noordwesten van Winterswijk. Ook dat evenement is een aanrader met een topparcours, goeie bevoorradingen en oerhollandse gezelligheid inclusief hoempapa-harmonie bij de start. Goesting in? Zet een groot rood kruis in je agenda tijdens het laatste weekend van september!

Komoot-overzichtskaartje onder de foto’s