‘We zijn benieuwd of je hebt wat nodig is om een smokkelaar te zijn’, schrijven de Smugglers op hun website. Ik ook. 2 jaar geleden doorkruiste ik de Luxemburgse bossen al eens tijdens de Transardennaise en ik herinner me vooral pittige bosbeklimmingen en een ruwe ondergrond.
Maar de Smugglers-gravelevents draaien evenzeer om sfeer. Van de sfeerbeelden zou je spontaan op je fiets springen om te gaan crossen.
‘Mensen samenbrengen in een familiale sfeer, daar gaat het ons om’, zegt kopman-smokkelaar Erwin Vaesen bij het kampvuur. ‘Als je ze 1 dag laat komen om een route te rijden, vertrekt iedereen na de rit meteen naar huis. Daarom bieden we een 3-daagse aan.’
‘Doe jij de lange of de korte?’, is de meest gestelde vraag op de BBQ van de eerste avond. De 4 Oost-Vlaamse vrienden waarmee we samen burgers, veggie burgers, pasta en groenten nuttigen, houden het bij de korte. Ik waag me aan ‘de lange’: 150 km, waarvan 20 km over de Franse grens. En vooral: 2400 hoogtemeters, waarvan de meeste off-road.
Op tijd gaan slapen, dus. Rond 23:00 trekt iedereen naar zijn tent of camper, op een camping langs de Semois 800 meter verderop.
Smokkelaarskoek
Koffie, croissants, pistolets met kaas, yoghurt, heerlijk zo’n ontbijt in de buitenlucht, in het bos. Ik zie vooral lange broeken en mouwen, sjaaltjes, regenjassen in de achterzakken: iedereen is voorbereid op koude en regen.
De mannen van Oost-Vlaanderen vormen een mooi plaatje met hun Smugglersklakskes. Ze spelen een smokkelaarskoek naar binnen.
Smugglers Path is 3 jaar geleden begonnen in Hamont-Achel aan de Nederlandse grens, met de smokkelaarskoek, een koek genoemd naar de Limburgse smokkelroutes tijdens de wereldoorlogen. En dat bracht Erwin Vaesen op het idee om ‘iets te doen met grenzen’.
De eerste editie vond plaats in mei 2019. In 2020 was het event om de gekende reden afgelast. In 2021 was Smugglers Path een van de eerste meerdaagse events in het ‘post-corona tijdperk’. In september 2021 vond ook de eerste French Borders plaats in Herbeumont.
‘Het aantal deelnemers ligt in de Ardennen bewust lager’, zegt Erwin. ‘We rijden door stiltegebieden en over bospaden die normaal afgesloten zijn. Het kostte dagenlang werk om de toestemmingen te regelen. Maar nu weet je dat de route redelijk exclusief is. Het is niet de bedoeling dat mensen deze route op andere momenten rijden.’
Groepsstart
Klaar voor de start! Op vele evenementen kiest iedereen zijn eigen startmoment. Hier niet. Om 8:00 start iedereen samen. Alles draait om groepssfeer. Na 2 km ligt de groep wel meteen uit elkaar, op de steilste klim van de dag (op de ‘crazy climb’ na, maar daarover later meer).
Gouden zonnestralen pieken door de bomen van het natuurpark Gaume en de vijvers van natuurreservaat Epioux. Iets verder is de natuur minder baas: in deze aangeplante bossen die er van boven uitzien als verkavelde velden worden dennenbomen gekweekt als ware het patatten.
Maar achter Chiny, een van dorpjes omhelsd door meanders van de Semois, rijden we opnieuw oerbostaferelen binnen: dikke stammen overgroeid met felgroen mos.
De volgende 10 km rijden we door ontbost gebied. Een lange vinger van Aarlen aan de Luxemburgse grens helemaal tot aan de Franse grens werd lang geleden ontbost. En dat betekent: glooiende velden, uitgestrekte weidse zichten, dorpjes.
Tegen de Franse grens begint het bos opnieuw. Juist als we erin duiken, duiken we ook in de eerste regenbui. De eerste van een hele reeks. Regenjas en schoenovertrekken aan.
Over de kronkelende paadjes op en neer door het bos vormt zich een langgerekte sliert renners. Ik los het laatste wiel van zodra ik stop om foto’s te maken. Voor een fietsfotograaf zijn deze ritten vaak intervaltraining: volgen in de groep, stoppen, lossen, volle petrol achtervolgen, hartslag de hoogte in.
De zon is hardnekkig. Regenjas weer uit, want in plaats van nat van regen worden we nat van zweet.
Rouwig om regen?
Je kan rouwig zijn om regen, maar in een vochtig Ardens bos in de nazomer race je door sprookjestaferelen: dwars door damp die opstijgt uit de nog warme bodems, rakelings langs het natte groene mos, onder de karige zonnestralen die het geheel oplichten als een gouden kathedraal.
Na 2 km parallel racen met de Franse grens steken we ze over. Geen grenswachters daar, wel een wild varken dat eruit ziet als Napoleon in de tekenfilm Animal Farm. De passage door Frankrijk vatten we aan met het Antwerps drietal Sari, Steven en Tinneke. In ontboste valleien duiken we naar het laagste punt van de route.
De silhouetten van renners in de mist, door vallei achter vallei in damp gehuld, met aan verre horizonlijnen plukjes bomen en kerktorens: dit is landschapskunst.
De inmiddels al 10 klimmetjes en afdalingen over een ruwe ondergrond van dikkere kiezels en rotsachtige stenen kruipen in de spieren. Nu volgt een van de langere beklimmingen van de dag: 6 km door het bos richting Belgische grens tot Chassepierre.
Het pittoreske dorpje aan de Semois is wereldberoemd om zijn straatkunstenfestival dat elk jaar in augustus doorgaat. Mooie plaats voor de eerste bevoorrading, maar als fotograaf had ik toch een plek gekozen die een ‘picture perfect’-uitzicht biedt op het dorpje. O ja, die rijsttaart, overheerlijk.
Na Chassepierre begint een chasse patate. Want terwijl mijn fietsmakker Dries en ik schuilen voor nog maar eens een drash national is het Antwerpse trio alweer weg. We sluiten aan bij een Frans trio met een dame die wel heel vlotjes hellingen oprijdt. We racen over de paden naast de Semois. Het is prachtig hoe het bos en het pad tot vlak aan de oever komen.
Crazy climb
Plots verschijnt een waarschuwingsspandoek: ‘Crazy climb’. Een steil hellend stukje bos naast een meander van de Semois. Strava toont stijgingspercentages boven 30%!
Iedereen stapt af. Maar daar komt de ‘dame die wel heel vlotjes hellingen oprijdt’. Met uitgestreken gezicht rijdt ze… vlotjes de ‘Muur van Cugnon’ op. ‘Allez, allez! Tu es la première!’, roep ik, terwijl ik naast haar loop in ware Ronde-van-Frankrijk-supportersstijl. Ze blijkt Apolline Guillemin te heten en ‘influencer’ te zijn.
En wat zei ik over vergezichten? Op de top staat Erwin met een leger fotografen klaar om iedereen op de gevoelige plaat vast te leggen, tegen de achtergrond van de mysterieuze Semoisvallei.
Deze landschappen geven de fel kronkelende Semois een mythische aantrekkingskracht, een soort ‘into the wild’-gevoel. Heuvelrug na heuvelrug is in mist gehuld. De regen erbovenop en alles wordt grijs en grauw. Maar diep in de bossen gaan we op in het groen.
Grindgroeve
Midden in de leisteengroeve Carrière des Rochettes in Bertrix staan de Smugglers met de volgende bevoorrading. Een grindgroeve voor een gravelrace is niet slecht bedacht.
Hier, na 110 km, neem ik eindelijk de tijd om druk uit mijn banden te laten. Ik was zo dom geweest om er te veel druk in te pompen, en dat gaf op het ruwe terrein veel te veel schokken.
De laatste 40 km worden een echte race. Ik laat het groepje achter en ga er alleen vandoor. Tot ik aan een brug uitkom, een verwarrend punt. Gelukkig staat er een Leuvenaar om me de juiste weg te wijzen.
Hij vliegt over het paadje langs de flanken van leisteenrotsen. Deze bedding van een oud treinspoor stijgt licht, maar in het wiel van de Leuvenaar zie ik serieus af. Van zodra ik de hellingsgraad op mijn gps-toestel omhoog zie gaan, moet ik het lossen.
De weg kronkelt een prachtig bos in, langs rotsen. En dan – Erwin kon het waarschijnlijk niet laten – de laatste sadistische klim aan 20%. Tot eindelijk het spandoek van de finish verschijnt. Erwin staat klaar om elke finisher een pint bier in de handen te stoppen.
Naam op het spandoek, veggie burger, warmen aan het kampvuur, bikewash. Mooie service: elke fiets wordt zorgvuldig met ‘bike shampoo’ opgepoetst, al levert dat een ellenlange wachtrij op.
Als de avond valt, arriveren de pizza’s. Pizza’s à volonté. We overlopen de mooiste momenten met de Oost-Vlaamse vrienden, en gaan voldaan slapen. Dit is wat de Smugglers bedoelen met ‘familiale sfeer’.
Morgen: de ‘hangover ride’, maar dat veronderstelt dronkenschap vanavond. Daar pas ik voor. Ik noem het liever de ‘morning after’-ride.
Brons
‘Vertrek maar snel’, raadt kopman-Smuggler Erwin Vaesen ons de volgende ochtend aan. ‘Dan krijg je prachtige uitzichten van de ochtendmist boven de Semois.’
Bij het ontbijt dampen de warme koffies in de koude lucht. ‘Hij is binnen!’, roept iemand. Alle hoofden draaien richting smartphones. Dit is het uur waarop Remco Evenepoel als derde finisht en het brons binnenhaalt op het WK Tijdrijden in Australië.
Een mooi moment om Erwin’s raad op te volgen. Vandaag is het concept: een rustig ritje van 50 km. Het blijkt geen ‘wandeling in het park’. Het is een prachtige staalkaart van de westelijke Gaumestreek, met proportioneel méér hoogtemeters dan gisteren.
De route trekt zuidwaarts richting Franse grens. De naald- en loofbomen in de uitgestrekte Bossen van Muno en Ameroi spelen onder één hoedje om tunnels te maken.
Maar eerst rijden we nietsvermoedend voorbij de beroemde Roche à l’Appel. We zien het pittoreske stenen bruggetje over een van de vele beekjes die de Semois voeden. En we zien wandelaars die aan een steile flank naar boven klimmen. Maar we zien niet de rotsen die daar op de top hoog boven het landschap uitsteken.
Wij beklimmen de andere kant van de flank, ook steil, met onze fietsen. Recht in de trappers, alle gewicht op de voorste band, en dan: duwen maar.
Blitzkrieg Bouillon
Verderop loopt een grindpad langs een steile flank met een prachtig uitzicht op de vallei, gevormd door de meanderende Semois. De afdaling brengt ons tot op een kruispunt waar we de pijl ‘Bouillon 6 kilometer’ zien. We kletsen er een beklimming van 3 km bij, een blitzbezoek aan Bouillon, nog een beklimming van de steile Voie Jocqueé (of Col du Saty), en pikken in op het punt waar we eerder richting Bouillon afsloegen.
Meteen wacht een volgende beklimming, in het bos. Opnieuw 3 km, met stukken tot 15%. Dit is duidelijk geen rustig hangover-ritje, Erwin. Zo volgen nog 3 zware klimmetjes tot we uiteindelijk voor de allerlaatste staan, de grindmuur naar het Kasteel van Herbeumont. Op die top konden de deelnemers een segment afvinken om kans te maken op een peperdure Castelli-winterjas.
Onze de après-bike op het pleintje van Herbeumont? Koffie en pannenkoeken. Hebben we dat verdiend, beste Smugglers? Laten we zeggen dat we deze drinken op jullie gezondheid. En om een heerlijke 3-daagse af te sluiten. Smugglers French Borders: alles tot in de puntjes georganiseerd en na 2 edities al een vaste waarde.
Wat nodig is om een smokkelaar te zijn? Met een redelijke conditie en een beetje zin voor avontuur kom je er wel.
Foto’s: Pieter Stockmans, Dries Tolleneer, François de Goumoëns, Smugglers Path
De volgende editie van Smugglers Path vanuit Hamont-Achel vindt plaats op 27 mei 2023. De volgende Smugglers French Borders vanuit Herbeumont kan je 16 september 2023 rijden. Info en tickets hier
