Sinds de lente heeft Nederland er een nieuwe langeafstandsgravelroute bij. Tot voor kort was de Green Divide op de Veluwe de langste uitgestippelde gravelroute van Nederland. De nieuwe Liberation Divide heeft de fakkel overgenomen. Diehards rijden de route in één ruk. Onze reporter Joyce nam twee vriendinnen op sleeptouw en maakte er een meerdaagse trip van.
Even een korte voorgeschiedenis. Begin juli werd ik verondersteld aan de start te staan van de Ironman Bolton in Engeland. Het zou mijn derde Ironman worden. Een langdurige knieblessure besliste daar anders over. Even dacht ik eraan mee te gaan naar Bolton om te supporteren voor de clubgenootjes van mijn triatlonteam. Maar al snel rijpte een plan om een weekend vol zelfbeklag in te ruilen voor een positieve ervaring. Waarom zocht ik niet een kort bikepackingavontuur om me op uit te leven? Twee vriendinnen, Sandra en Annelore, gaven al snel aan me te willen vergezellen. Nu nog een bestemming.
De route
Samen hadden we een dag of vier om erop uit te trekken. Al snel kwam de Liberation Divide in het vizier. Een route van 365 kilometer die in mei van dit jaar werd gelanceerd via Komoot. Dat het startpunt in Bergen op Zoom ligt, op fietsafstand van het Meetjesland waar we alle drie wonen, was een meevaller. Op Komoot deed het uitvoerige routeverslag en de talrijke natuurfoto’s ons watertanden. Ik wierp me meteen op om de trip te organiseren. Dag 1 zouden we op ons gemak naar Bergen op Zoom fietsen. De overige 365 kilometer zouden we verdelen over drie dagen, ervoor zorgend dat we de laatste dag tijd genoeg over hadden voor de treinreis van vier uur terug. Het duurde even om de route in drie behapbare stukken te verdelen en dat ook nog te combineren met slaapplaatsen onderweg. Kamperen zagen we niet zitten. Dat betekende inzoomen op kaarten van Komoot, Airbnb en Booking om een aanvaardbare dagafstand te combineren met een slaapplaats dichtbij ‘s avonds. Je overnachtingen vooraf boeken, betekent wat minder vrijheid onderweg (als ‘t strontregent kan je niet vroeger stoppen). Anderzijds, je hoeft je overdag geen zorgen te maken of je ‘s avonds alleen maar volgeboekte logementen zal tegenkomen.
Na een lange periode van droogte is regen voorspeld op de dag van ons vertrek. We vertrekken extra vroeg om de naderende depressie zo veel mogelijk voor te blijven. Dat lukt aardig. Langs hoofdzakelijk fietsvrije wegen fietsen we vanuit mijn woonplaats Kluizen richting Waasland. Alleen het havengebied is niet zo aantrekkelijk om te dwarsen. Maar om een lange omweg rond Antwerpen te vermijden, nemen we aan Liefkenshoek de Waterbus over de Schelde. Dat is een spotgoedkope veerdienst die op verschillende plaatsen langs de Schelde aanmeert. We worstelen ons ook aan de overkant langs industriegebied en enkele bruggen – gelukkig met brede, afgescheiden fietspaden – om heel onverwachts ineens weer de rust en het groen in te duiken. De laatste kilometers van dag 1 gravelen we ons een weg naar Bergen op Zoom waar we een hotelletje hebben geboekt. Omdat we zo vroeg zijn vertrokken en we amper 90 kilometer hebben gefietst, zijn we er al rond 3 uur in de middag. Tijd zat om het stadje in te trekken en er nog een leuke dag van te maken. Denken we. We zijn nog niet goed en wel gedoucht of de regen valt bij bakken uit de lucht. Blij dat we daar op de fiets aan ontsnapt zijn, blijven we de rest van de dag chillen in het hotel. Dromen van wat komt.
Vergeet de kortste route
De hemel is nog altijd dreigend als we op dag 2 eindelijk aanvatten voor de Liberation Divide. Het eerste deel is een lange lus die ons na 55 kilometer weer in de buurt van Bergen op Zoom zal brengen. Afsnijden komt niet in ons op, ook al staan er vandaag 135 kilometer te wachten, hoofdzakelijk offroad. Dag 3 is met 145 kilometer de langste dag. De laatste dag hebben we nog een goede 85 kilometer voor de boeg. De hele route kronkelt van West naar Oost door Noord-Brabant. Nooit in rechte lijn. Sowieso draait en keert het dat het een lieve lust is offroad. Lussen en omwegen brengen je vaak bij een straatbordje met daarop de naam van een gemeente waar je uren eerder ook al passeerde. Als je dan honger hebt of de beentjes voelt, durf je wel eens vloeken. Geen enkele keer denken we eraan om een stuk af te snijden. Daarvoor is de natuur onderweg te mooi. Geen enkel stuk verveelt.
Jungle, water, heide
Over die natuur valt veel te schrijven. Heel veel. Ik ben vroeger al gaan mountainbiken in Noord-Brabant. In de bossen liggen prachtige singletrails waar ze in België nog veel van kunnen leren. Ik wist dat de Brabantse natuur prachtig is. Toch val ik een paar keer steil achterover van verbazing. De afwisseling die je voorgeschoteld krijgt, is fenomenaal. In het begin overheersen velden, polders en kreken tot je in de buurt van de Kalmthoutse heide komt. Vanaf dan krijg je een mengeling van landbouwakkers, bossen en af en toe heide die helaas nog niet in bloei staat (pas halfweg augustus). De beschermde natuurgebieden waar we langs trekken, verblijden ons met kleurrijke bloemenzeeën, eindelijke bossen en stilte. Een paar keer rijden we door duingebied. Duinen, in het midden van Nederland waar geen zee in de buurt is. Wel een keertje een heerlijk zwemmeertje. Ook al hebben we alle drie onze bikini in de fietszakken zitten, we willen niet te veel tijd verliezen. Want de route verloopt trager dan we oorspronkelijk hebben ingeschat.
Zelfs met de regen die op dag 1 gevallen is, blijft de grond kurkdroog. Dat betekent dat we soms lange stroken mul zand voor de wielen krijgen waar we nauwelijks door geraken. Soms moeten we te voet verder. We overleggen of we de banden wat platter zouden zetten. Maar dan bolt het op de weg weer stukken minder. Soms verspert een omgevallen boom het pad. En andere keren is het pad zo overgroeid dat je heel traag door het hoge gras bolt om niet verrast te worden door verscholen putten. Routebouwer Björn Kamman uit Breda heeft zijn Liberation Divide gelanceerd begin mei. Wellicht was de natuur nog niet zo hoog opgeschoten toen hij alle paadjes een laatste keer verkende. Nu komen we soms in een echte jungle terecht. We vinden het totaal niet erg. Zo krijgen we nog meer het gevoel dat we op plekken komen waar weinig volk passeert. We zingen luidkeels “Awiembawee awiembawee, in the jungle, the mighty jungle, the lion sleeps tonight”.
Allemaal beestjes
Toch blijft het merendeel van de route zeer goed berijdbaar. Vaak rij je over perfecte gravelstroken of bospaden, soms zijn er verharde kilometers waar je met rugwind goed kunt recupereren. In enkele bossen grazen runderen of paarden in alle vrijheid. We hebben het geluk enkele keren de beestjes van heel dichtbij te zien. Soms te dichtbij. Eén keertje versperren paarden ons smalle pad. “Ju, knol” haalt niet veel uit. Voorzichtig slalommend moeten we erdoor.
In de buurt van een mooie, klassiek ogende boerderij zien we een ooievaarsnest op een hoge paal. En jawel, er zit een ooievaar op. De vogel trekt zich van ons gestaar weinig aan. Beschaving en natuur gaan mooi hand en hand in Noord-Brabant.
Arnout Hauben
Het meeste kippenvel bezorgen ons de oorlogsmonumenten onderweg. Noord-Brabant werd al vrij vroeg tijdens de Tweede Wereldoorlog bezet door de Duitsers, een donkere periode van vijf jaar volgde. De Liberation Divide passeert langs monumenten en plaatsen met een gruwelijk verleden. Sandra oppert bij ons vertrek al snel dat ze de rol van Arnout Hauben zal overnemen, haar grote idool die in het spoor van de oorlog reisreportages maakt. Als eerste stopplaats op onze trip komen we aan een grote tank waar ze haar rol serieus neemt en als een overacterende televisiereporter de geschiedenis van de plaats Woensdrecht vertelt. Maar gaandeweg kruipt de gruwel onder ons vel en betreden we elke plek met veel respect en soms een krop in de keel.
Ik kan niet zeggen welke plek het meest indruk op me maakt. Het is ook niet zo dat je om de vijf kilometer sporen van de oorlog tegenkomt. Soms zijn de monumenten indrukwekkend in grootte. We stoppen aan een oorlogsbegraafplaats in Bergen op Zoom. We verbazen ons over een concentratiekamp in Vught waar honderden mensen stierven. Een concentratiekamp in Nederland? Waarom hebben we op school meer over de Romeinen geleerd dan over de grote oorlogen die zo dichtbij liggen? We passeren Schijnvliegveld De Kiek waar een bunker en een groot vliegtuig je onderdompelen in de geschiedenis van deze bijzondere plek. De Duitsers wilden de vijand op het verkeerde been brengen door een nepvliegveld aan te leggen. Ze hadden zelfs een houten vliegtuig gebouwd dat ze konden voortrekken. Zo zou de vijand denken dat er een vliegtuig zou opstijgen, ernaar toe vliegen om te bombarderen en intussen zelf beschoten worden door de vindingrijke Duitsers.
Toch zijn het niet die plaatsen die ons helemaal stil krijgen. Misschien is het wel die verlaten plaats in het bos waar nog vaag de fundamenten van een huis te vinden zijn. Een bordje vertelt ons meer over dit vroegere huis van de boswachter die samen met zijn hele gezin vermoord werd omdat ze verzetsleden onderdak boden. En zo komen we nog op plaatsen waar alleen een paar bakstenen overblijven van mensen die hier lief en vooral veel leed hebben gedeeld. Eén keer kruipen we zelf in een loopgracht. Die reconstructie vinden we dicht bij een kanaal waarbij we op een gravelstrook van tien kilometer de een na de andere bunker zien. Officieel heten ze hier kazematten. Nu een idyllische plek waar veel fietsers en wandelaars komen ontspannen, zestig jaar geleden was dit een echte warzone. Dit kanaal werd gegraven als een verdedigingslinie van 80 kilometer. Behalve bunkers, of kazematten, lagen hier ook mijnenvelden, prikkeldraadversperringen en loopgraven.
Girls with a plan
Bang dat zo’n tocht vol zware verhalen onderweg niks voor jou is? Je maakt van de trip uiteindelijk wat je er zelf van wil maken. Wij wilden maar wat graag meer leren over de geschiedenis van deze streek. Je kan er ook voorbijrazen en je alleen concentreren op de prachtige natuur onderweg. Het zou alvast een pak tijd schelen. Nadeel van al onze stopjes is dat we telkens lange dagen voor de boeg hebben. Vaak zijn we pas om 7 of 8 uur ‘s avonds op onze bestemming. Gelukkig hadden we vooraf al onze slaapplaatsen geregeld. We logeren in twee hotelletjes en één airbnb, telkens met ontbijt. Vooral de airbnb in Strijbeek na 135 kilometer van de route kan ik dik aanbevelen. De vrouw des huizes van de Strijhoeve was zo lief geweest om boodschappen voor ons te doen. Zo konden we ‘s avonds ons eigen potje koken zonder nog naar de winkel te moeten hollen.
Onderweg is het soms wat behelpen. Offroad kom je niet altijd eetgelegenheden tegen. Meestal smokkelen we wat pistoleetjes mee van het ontbijtbuffet voor onderweg. Eén keer hebben we het geluk net op het middaguur een heerlijk terras te passeren waar we – de honger zal ons oordeel wel beïnvloed hebben – de beste croque van ons leven eten.
Bagage
Ik heb het nooit fijn gevonden om klein te zijn. Nu is 1 meter 65 niet zo heel klein. Maar op een fiets, en zeker een gravelfiets, voel ik me een smurf. Veel speling heb ik met mijn kleine kader, korte zadelpen en laag balhoofd niet om zakken op te hangen. Op dag 1 was ik nog geen 10 kilometer ver of ik moest mijn hele zadeltas al afnemen en reorganiseren. Die sleepte namelijk tegen mijn achterwiel. Als je de spullen in je tas niet hard genoeg aanduwt, buigt die zak door in plaats van mooi een paar centimeter boven je wiel te zweven. En als ik nog een tip kan geven: plak zoveel mogelijk lakwerk af. Waar je tassen kunnen tegen hobbelen of schuren: bescherm je kader, stuur en zadelpen.
Veel bagage heb je uiteindelijk niet nodig voor zo’n vierdaagse. We hebben elk twee fietstenuetjes bij. ‘s Avonds wassen we er telkens eentje uit. Op zich kan je ‘t zelfs met één tenue doen die je de dag nadien elke keer weer uitgewassen aantrekt. Maar zeker je broek is niet elke keer helemaal droog, dus kan je maar beter reserve meehebben. ‘s Avonds dragen we een legging en een T-shirt. Dat we er als sloddervossen uitzien, kan ons niet schelen. Lichtgewicht gaat voor op de looks, zeker als je bikepackt.
Apotheose
Het officiële einde van de Liberation Divide bezorgt ons opnieuw kippenvel, maar het is moeilijk te beschrijven, je moet het zelf meemaken. Het officiële einde ligt in Overloon, aan het Oorlogsmuseum. De laatste kilometer zijn de “O’s” en “A’s” niet te tellen. Ons fietspad loopt geleidelijk omhoog, om uiteindelijk regelrecht in een gebouw te verdwijnen. We rijden op een enorme passerelle dwars door het gebouw met onder ons legervrachtwagens, tanks, vliegtuigen. Wat een museum! En wij rijden er gratis dwars over! We zijn aangenaam verrast dat ze in Nederland zelfs bij de bouw van een museum nadenken over de integratie van fietstoerisme. Ik zie ze het in België nog niet doen.
De weg terug
Als er één minpuntje was aan de hele reis, dan wel de terugweg. Vijf kilometer van het eindpunt kunnen we al onze eerste trein nemen. In totaal moeten we vier treinen op voor we weer in Gent staan. Op zich niet onoverkomelijk. Tot we onze treintickets en opslag voor de fiets willen boeken. Daarvoor hebben we blijkbaar én NMBS én NS nodig. Betalingsproblemen zorgen ervoor dat we de opslag voor de fiets in Nederland niet online voor elkaar krijgen. Op het perron spuwt een automaat gelukkig wel onze tickets uit. Goede raad: wacht niet tot het laatste moment om je trein te boeken, frustratie loert om de hoek.
En dan is er nog het gebrek aan deftige fietsruimtes op de trein! Op sommige plaatsen is er een aparte ruimte voor fietsen, maar kan je er nauwelijks bijzitten (en we willen onze bagage in het oog houden). Op andere treinstellen kan je wel zelf zitten, maar is er voor fietsen zo weinig plaats, dat andere reizigers hun tweewieler tegen de onze gooien. Wij maar de hele trip voorzichtig omgaan met ons gerief. En dan zwijg ik nog over sommige perrons waar je bij het afstappen een diepe duik over een gapend gat moet wagen met de fiets onder je arm. Til dat even naar een hoger niveau, heren en dames van de spoorwegen, zeker nu bikepacking in de lift zit. Met een fantastische route als de Liberation Divide kan het niet anders dan dat nog een heleboel avonturiers de weg naar Brabant zullen vinden.
Liberation Divide praktisch:
Totale afstand: 365 kilometer
Startpunt: Station Bergen op Zoom
Eindpunt: Oorlogsmuseum Overloon. Vijf kilometer verder is een treinstation in Vierlingsbeek. Vier treinen en vier uur later sta je terug in Gent.
Voor meer details klik je op deze link.