Ik geef het gerust toe: ik ben met mijn gat in de boter gevallen. Wanneer fietsfabrikanten nieuwe producten voorstellen aan de pers, dan doen ze dat niet in pakweg Charleroi, een Parijse banlieu of het Ruhrgebied. Productpresentaties gebeuren doorgaans op prachtige (fiets)bestemmingen en zo heb ik dus al heel wat mooie plaatsen vanop de fiets mogen ontdekken. Maar een uitnodiging om te gravelbiken in de Verenigde Staten valt niet elke week in de bus. En zo komt het dat ik deze zomer op vraag van Shimano plots in een vliegtuig richting Oregon zit. Helemaal klaar voor een eerste kennismaking met Amerikaans grind én met de nieuwe GRX-onderdelen…
(lees verder onder de foto’s)
Eerst even recapituleren: Shimano GRX, dat zijn de gravelgroepsets van de Japanse onderdelenreus. Meteen bij de lancering in 2019 was het GRX-verhaal een schot in de roos. De robuuste vorm van de shifters, de trefzekere derailleurs, de krachtige schijfremmen… Het plaatje klopte en er werd ook meteen gedacht aan de verschillende budgetten die gravelbikers voor hun geliefkoosde hobby uittrekken. RX810 was de lichtste mechanische 11-speed groepset in het gamma en die heeft met RX815 ook een Di2-variant. Op het trapje daaronder vinden we 11-speed RX600 terug en nog eentje lager staat 10-speed RX400. Tussen de verschillende reeksen werd gemixt en gematcht. Zo heb je bijvoorbeeld binnen de RX600-reeks geen specifieke derailleurs en remklauwen en haal je die uit de RX810-reeks. De 10-speed RX400-reeks heeft dan weer geen specifiek crankstel, waardoor je dus noodgedwongen voor een RX600-exemplaar moet kiezen.
Tandje bij naar 12-speed, althans… mechanisch
De eerste generatie GRX-onderdelen waren dus 11-speed of 10-speed. Dat Shimano met deze nieuwe GRX-generatie de sprong richting 12-speed zou maken, is op zich weinig verrassend. Ook de cassettes van zijn racegroepsets tellen intussen 12 kroontjes. Maar dat de Japanners voorlopig enkel en alleen de mechanische onderdelen onder handen hebben genomen, dat is best merkwaardig.
Volgens Shimano fietst de overgrote meerderheid van de gravelbikers met mechanische groepsets en dus was het voor hen de logica zelve om voorrang te geven aan een update van die onderdelen. Goed nieuws dus voor wie liever geen stukken van mensen aan zijn of haar gravelbike uitgeeft. Nieuwe technologie sijpelt meestal van bovenaf door naar de ‘lagere regionen’: eerst worden de duurste onderdelen van innovaties voorzien en later pas de goedkopere. Hier gebeurt dus het omgekeerde! Shimano is momenteel nog een 12-speed GRX Di2 aan het ontwikkelen. Die komt er sowieso aan, maar wanneer is nog maar de vraag.
Unbeatable, unstoppable en undroppable
De opvolger van de RX810-reeks heet nu RX820 en het is naar die groepset dat de focus van de productontwikkelaars is uitgegaan. Hij wordt in drie varianten uitgebracht en de marketeers hebben die van sexy naampjes voorzien:
Onder de naam ‘Unbeatable’ zit de 1×12 RX820 groepset met een 10-45 cassette, zoals op de foto van de Cube hierboven. Voor het crankstel heb je de keuze uit 40 of 42 tanden.
Op de Wilier hierboven zie je dan weer de ‘Unstoppable’ groepset: 1×12 met een combinatie van een 10-51 cassette en een 40 of 42-tands crankstel.
En tot slot is er de ‘Undroppable’ RX820 groepset. Dat is een 2×12 groep met achteraan een 11-34 of een 11-36 cassette en vooraan een dubbel crankstel met tandwielen met een 48/31 vertanding.
Veelzijdiger dankzij wijder versnellingsbereik
Dankzij de nieuwe tandwielcombinaties worden de GRX-groepsets van Shimano een stuk veelzijdiger. Natuurlijk zijn dankzij het extra kroontje op de cassette de sprongen tussen de verschillende versnellingen weer een stuk kleiner. Maar ook het versnellingsbereik is ruimer geworden in vergelijking met de 1×11-speed groepsets van de eerste generatie. Voorheen was een 11-42 cassette vrij courant op gravelbikes met een single crank. De 10-45 en zeker ook de 10-51 cassette creëren een stuk meer bereik in de hoge, maar vooral ook de lage versnellingen. De nieuwe 12-speed cassettes van de 1×12 onderdelen zijn compatibel met de reeds bestaande Micro Spline bodies. De 12-speed cassette van de 2×12 setup past dan weer op de HG Spline body die ook op de weg gebruikt wordt bij de nieuwe 12-speed groepsets van Shimano.
Aanpassingen aan de derailleurs
Om naar behoren te kunnen schakelen, ontwikkelde Shimano per setup ook meteen een nieuw type achterderailleur met aangepaste lengtes van de derailleurkooien. De Shadow RD+ technologie die we ook op de huidige GRX-derailleurs al aantreffen, werd overgenomen. Ook de nieuwe derailleurs hebben dus een hendeltje waarmee je de derailleur wat harder vastzet en waardoor die de ketting extra stevig aanspant. Dat is en blijft op ruige paden zeker een meerwaarde. De 1X-varianten gebruiken dezelfde achterderailleur, maar de medium derailleurkooi combineert met de 10-45, terwijl de lange kooi geschikt is voor de 10-51. Nieuw is dat je die kooien gewoon kan vervangen naargelang je noden. De voorderailleur bij de 2×12 groepset staat dan weer 2,5 mm verder naar buiten, waardoor bredere banden wat meer ruimte krijgen.
Meer zekerheid door een betere grip aan het stuur
Iedereen die al met GRX fietste zal kunnen beamen dat de shifters enorm goed in de hand liggen. Bovendien biedt de specifieke vorm van de remhendels veel vertrouwen op technisch terrein en is ook de ‘servo wave’-technologie in de RX810 shifters een grote plus als het op dosering van de remkracht aankomt. Iets aan de shifters veranderen, was dus een evenwichtsoefening waarbij de Japanners minutieus te werk gingen. De aanpassingen zijn heel subtiel geworden. De remgreeprubbers hebben extra profiel gekregen waardoor de grip nog een tikkeltje beter wordt en ook de remhendels zelf zijn van een vernieuwde antislipcoating voorzien. Maar belangrijker: de vorm van de shifters is aangepast aan het feit dat ze op gravelbikes vaak op sturen met ‘flare’ gemonteerd worden en dus haast altijd een beetje schuin staan. Bij de vorige generatie shifters creëerde dat bij veel mensen drukpunten in het midden van de handpalmen. Door het feit dat de nieuwe shifters standaard al een paar graden gekanteld staan, zou dat nu niet meer het geval mogen zijn.
GRX-innovaties ook beschikbaar voor wie een lager budget heeft
De lichtgewicht RX820-reeks krijgt tijdens de productpresentatie de meeste aandacht, maar dat neemt niet weg dat ook de meer budgetvriendelijke RX610 een 12-speed update krijgt. Ook in die onderdelenreeks heb je de keuze uit een 1×12 of een 2×12 afmontage. Kies je voor een single RX610 crankstel, dan heb je de keuze uit een 40- of een 38-tands tandwiel dat je kan combineren met een 10-45 of een 10-51 cassette. Ga je voor een dubbel RX610 crankstel, dan is de vertanding vooraan 46/30 en kies je achteraan uit een 11-34 of een 11-36 cassette.
De RX610 shifters krijgen net als hun soortgenoten in de RX820-reeks vernieuwde remgreeprubbers en een antislipcoating op de remhendels mee, maar aan de positionering van de shifters wijzigt hier niets. Net als in de vorige generatie is ook de ‘servo wave’-technologie voorbehouden voor de shifters op RX800-niveau. Specifieke RX610 derailleurs werden niet ontwikkeld, dat was ook bij de eerste generatie niet het geval. Je moet je derailleur(s) sowieso kiezen uit de RX800-reeks.
Wielen als uitsmijtertje
Als uitsmijtertje lanceert Shimano samen met de nieuwe schakelgroepen ook nog een nieuwe carbon gravelwielset: de RX880. De wielen in maat 700c zijn uiteraard tubeless ready en zouden als set 1394 gram wegen. Geen verkeerde waarde: daar zit de vrij lage velghoogte van 32 mm voor iets tussen! De interne velgbreedte van 25 mm maakt een bandbreedte van 32 tot 50 mm mogelijk. De wielset is compatibel met zowel een Micro Spline als de HG Spline body van Shimano.
Hoe rijdt dat nu?
Toegegeven: echt baanbrekend is de tweede generatie GRX niet geworden. Shimano heeft voor evolutie gekozen, eerder dan revolutie. Logisch ook, want waarom zou je teveel morrelen aan producten die al prima waren? Over de rijeigenschappen van deze 12-speed GRX-groepsets valt dus ook weer weinig te klagen. In Oregon kregen mijn collega-journalisten en ik allerlei terreinen onder de wielen geschoven en de onderdelen stonden feilloos hun mannetje. Zowel op biljartvlak asfalt waarop je flink kon knallen in een hoge versnelling als op pittige offroad klimmtjes waar dat uitgebreide versnellingsbereik al meteen goed van pas kwam.
(lees verder onder de foto’s)
Mijn testfiets was afgemonteerd met een 2×12-speed groepset met 11-36 cassette en een 48/31 crankstel. Het was best even wennen om op een gravelbike weer over een voorderailleur te beschikken. Ik hou meer van de simpliciteit van groepsets met slechts één tandwiel vooraan, maar de kleine stapjes tussen de versnellingen waren ook offroad echt wel fijn. Van de extra grip aan de remgreeprubbers en de subtiele herpositionering van de shifters merkte ik persoonlijk weinig. Ook het remgedrag voelde simpelweg vertrouwd aan. De GRX-remmen hebben een goeie ‘bite’ en de ‘servo wave’-technologie maakt het nog net iets makkelijker om de remkracht in een afdaling uiterst precies over te brengen.
Kortom: GRX 12-speed was een logische stap en gravelbikes die met de nieuwe generatie onderdelen worden uitgerust, zijn weer een tikkeltje veelzijdiger. De groepset met 10-51 cassette is in onze contreien misschien wat ‘overkill’, maar zeker de RX820-variant met 10-45 cassette is ook hier bij ons een interessante afmontage. Dat het nog even wachten blijft op een nieuwe Di2-variant, is verrassend. Je zou denken dat net die duurste groepsets het eerst onder handen genomen zouden worden. Maar niets is minder waar: het zijn de ‘mechanische’ gravelbikers die voorrand krijgen. Leve die ouwe getrouwe derailleurkabel!
De nieuwe onderdelen zijn vanaf deze maand beschikbaar. Adviesprijzen liggen op 1529 (1X) en 1579 euro (2X).
Meer info over de nieuwe GRX-onderdelen vind je op bike.shimano.com
